قصه یک بندر باستانی

یک‌کشتی هندی در سال 1616 اولین محموله انگلیسی‌ها را به بندر جاسک آورد. سه سال بعد کمپانی هند شرقی، اولین تجارتخانه‌اش را در این بندر تاسیس کرد. تا زمانی که بندرعباس به تجارت با انگلیسی‌ها اختصاص داده شود، بندر جاسک مرکز مبادلات تجاری کمپانی هند شرقی و ایران بود. سال 1620 هلندی‌ها جلوی دو کشتی کمپانی هند شرقی را گرفتند و نگذاشتند در بندر جاسک پهلو بگیرند. همین هم جنگ سختی میان هلندی‌ها و انگلیسی‌ها به راه انداخت. دست آخر هم هلندی‌ها شکست خوردند و از بندر اخراج شدند.
جاسک در دوره صفویه اولین بندر آزاد ایران بود و امروز هم به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی، آب و هوا و ساحل، بهترین موقعیت را برای تبدیل شدن به منطقه آزاد داراست. چند سال روی ایجاد منطقه آزاد در جاسک مطالعه شده و نتیجه اینکه این بندر یکی از مهم‌ترین بنادر و مناسب ترینشان در سواحل مکران است. بندر جاسک در استان هرمزگان، در روزگار گذشته به نام‌های جاشک، چاشک، جک، راس‌الجاسک و چاسک نیز خوانده می‌شده است. در روزگار بسیار دور، بندر جاسک یکی از کانون‌های آیین میترا بود و معبد به جا مانده از آن دوران که امروزه به معبد میترا شهرت دارد، موید این موضوع است. از جاذبه‌های طبیعی بندر جاسک می‌توان به کوه‌های بشاگرد اشاره کرد. رشته کوه بشاگرد در شهرستان جاسک به شکل عدد 8 است و رشته کوه به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم شده است. بلندترین قله در کوه‌های بشاگرد، کوه مهر است با ارتفاع 2046 متر، واقع در دهستان بشاگرد غربی. رودخانه جگین نیز یکی دیگر از جاذبه‌های جاسک است. رودخانه‌ای که از کوه‌های بشاگرد سرچشمه می‌گیرد و با پیوستن به چند رود دیگر، راهی دریای عمان می‌شود. آب رودخانه جگین شیرین است و به هنگام بارندگی یا رگبارهای کوتاه مدت، مقدار قابل توجهی از این آب شیرین به دریا می‌ریزد. اما آنچه توجه‌ها را به جاسک معطوف کرده، وجود امکانات کافی برای تبدیل شدن‌ به منطقه آزاد از جمله شهرک‌های صنعتی است و اینکه بهترین مکان در منطقه برای ایجاد شهرک‌های گردشگری است. تبدیل جاسک به یک منطقه آزاد تجاری، موجب می‌شود تمرکز روی این نقطه استراتژیک و همچنین صادرات دریای عمان بیشتر ‌شود. کارشناسان معتقدند بهتر است جایی در سواحل مکران در مسیر دریای آزاد داشته باشیم که بتوان صادرات را جایی بیرون از تنگه هرمز و خلیج فارس هم انجام داد. داشتن بندری بیرون از این تنگه برای چنین برنامه‌ای مورد نیاز است و در این میان، مهم‌ترین گزینه بندر جاسک است
جاسک از قدیم، مرکز دریانوردی بوده است چرا که هم جایی آرام است و هم عمق مناسبی برای پهلوگیری هر نوع کشتی دارد.
می‌گویند اولین نشانه‌ها از وجود این بندر، به سال 326 پیش از میلاد بازمی‌گردد. زمانی که اسکندر از این منطقه عبور کرد این سرزمین که در آن زمان بدیس نامیده می‌شد، بسیار آباد بود و از هر قسم میوه در آن یافت می‌شد به جز زیتون. ‌ باغ‌های بزرگ ‌ تاک در این منطقه بوده و تا چشم کار می‌کرده، گندم‌زار بوده است.  به جز انگلیسی‌ها و هلندی‌ها، پرتغالی‌ها هم به اهمیت جاسک پی برده بودند. هنوز در این شهر بندری می‌توان قصرهای پرتغالی و ساختمان‌های به‌جا مانده از حضور اروپایی‌ها را دید. در واقع پرتغالی‌ها حتی پیش از انگلیسی‌ها متوجه جاسک شدند. به همین خاطر هم جنگی میانشان درمی‌گیرد و پرتغالی‌ها هم شکست می‌خورند. انگلیسی‌ها در سال 1864 میلادی، خطوط تلگراف را در این بندر راه‌اندازی می‌کنند. دولت انگلیس در جاسک ساختمان‌های نظامی می‌سازد و تا سال‌ها، بی‌توجه به قانون ایران در این منطقه مبادلات تجاری‌اش را انجام می‌دهد. بعد‌ها اختیارات انگلیسی‌ها محدود می‌شود و در آخر، از بندر بیرون می‌روند.
امروزه بندر جاسک یک شهر نسبتا آباد در هرمزگان است که از سه طرف در محاصره آب‌های ساحلی است. این سواحل، جاسک را به یک شبه جزیره بدل کرده‌اند. جمعیت جاسک مطابق سرشماری سال 90، 82882 نفر است. اهالی این شهر کم عرض و طویل و پرقصه، اغلب بلوچند و شغلشان صیادی است. می‌گویند تبدیل این بندر به منطقه آزاد، موجب کارآفرینی و ایجاد اشتغال می‌شود. گفته می‌شود که بنا است گردشگری هم در جاسک توسعه پیدا کند و این امر تاثیر بسیاری در توسعه اقتصادی این بندر قدیمی خواهد داشت. بندری که در روزگار اسکندر، گندم‌زاری در میان شاخه‌های تاک بوده است.